نماد شیر و خورشید
شیر و خورشید نشانی ست که در گذشته نماد ملی ایران بوده. این نشان آمیزه ای از فرهنگهای کهن میانرودان، ایران، تازی، ترک، یهودی است. ریشه نماد شیر و خورشید نشان ستاره بینی، خورشید در صورت فلکی اسد (شیر) در منطقة البروج می باشد.
در هنگام زمامداری دودمانهای ترک و نزدیک سده ششم هجری، نشان شیر و خوشید از ستاره بینی به کارهای هنری در قلمرو اسلامی از مصر تا آسیای میانه وارد شد. از دوران سلجوقیان روم سکههایی با نقش شیر و خورشید را میتوان یافت و بعد از آن نشان از سده نهم هجری (پانزدهم میلادی) بهطور ناپیوسته بر روی پرچمهای ایران نقش بسته است.
نشان شیر و خورشید در هر دودمانی از تاریخ ایران به گونههای مختلفی تعبیر شده.
در آغاز تنها نشانی اخترشناسانه بوده است نه نمادی حکومتی. اما در دوران صفویان این نشان تعبیری شیعی/ ایرانی پیدا میکند.
ستاره شناسان باستان به ارتباط بین موقعیت ستارگان و پدیدههای زمینی باور داشتند. آنها دوازده برج آسمانی را میان هفت جسم گردان آسمانی از جمله خورشید تقسیم میکردند و هر یک یا دو برج را ویژه یکی از جرمها و خانه آن جرم آسمانی میپنداشتند. ستاره شناسان برج اسد را خانه خورشید میدانستند.
خواجه نصیرالدین طوسی چنین مینویسد :
اولین از بروج با هشتم نام آن بره و دگر کژدم
هر دو مریخ را شدند بیوت همچو برجیس را کمان با حوت
زهره را خانه ثور و هم میزان شمس را شیر و ماه را سرطان
تیر را خانه و شه و جوزا مر زحل راست جدی و دلوعطا
هنوز نظری وجود ندارد