قسمت عمده قشر زمین از سنگ سخت تشکیل شدهاست، سنگ به موادی از پوسته زمین گفته میشود که از یک یا چند کانی که با یکدیگر پیوند یافتهاند تشکیل شدهاست و در زمینشناسی به تجمع طبیعی مواد معدنی یا شبهمعدنی که جامد شده اند سنگ گفته می شود. لایه خارجی جامد زمین از سنگ تشکیل شدهاست . عنصر اصلی تشکیلدهنده تمامی سنگها سیلیس می باشد. سنگها و کانیها در جواهر سازی، ساختمانسازی، صنایع، پزشکی و غیره کاربرد دارند . چرخه سنگ به مجموعه تغییرات سنگها در اندازه و ترکیبشان در اثر فرایندهای مختلف چون هوازدگی و انجماد مواد مذاب و دگرگونی چرخه سنگ گفته میشود .
دستهبندی
سنگها را میتوان به سه گروه تقسیم کرد، این سه گروه عبارتند از سنگهای آذرین، سنگهای رسوبی و سنگهای دگرگونی.
دستهبندی شیمیایی
سنگها خود از قسمتهای سادهتری به نام کانی ساخته شدهاند. کانیها مواد جامد، طبیعی، معمولاً متبلور، غیرآلی، همگن و با ترکیبات شیمیایی مشخصاند. تاکنون بیش از ۳۰۰۰ کانی در طبیعت شناخته شده که تنها حدود ۲۴ کانی در سنگهای پوسته زمین فراوان هستند و آنها را کانیهای سنگ ساز مینامند.
براساس دسته بندی شیمایی سنگ ها به چهار دسته تقسیم می شوند :
کربناتها
سولفاتها
اکسیدها
سیلیکاتها
خاستگاه شکلگیری
دو فرایند کوهزایی و کوهسایی در زمین موجب پدید آمدن سنگها و خردهسنگها میشود.
عامل کوهزایی: فشارهای کره مذاب درون زمین را که به پوسته جامد سطح آن وارد میشود را میتوان عامل فرایند کوه زایی و خشکی زایی نامید.
عامل هوازدگی یا کوهسایی: هر یک از چند روندی را که باعث خرد شدن و تغییر شکل مواد سخت سطح زمین و موادی که با جو در تماس هستند، هوازدگی مینامند.
عوامل فرسایش یا هوازدگی به دو گروه فیزیکی و شیمیایی تقسیم میشوند.
هوازدگی شیمیایی: محصول هیدراتاسیون، انحلال، آبکافت، اکسایش-کاهش یا واکنش آبهای اسیدی با املاح تشکیلدهنده سنگهاست.
هوازدگی فیزیکی: این پدیده توسط عواملی چون یخبندان، تغییرات حرارت در جو و در نتیجه انبساط و انقباض، گرانش زمین، رشد گیاهان، باد، جریان آب و عمل جانوران و مانند اینها شکل میگیرد و باعث خرد شدن سنگها و تغییر شکل آنها به دانههای ریزتر میشود.
دستهبندی بر اساس ویژگی فیزیکی سنگ ها :
1- بر اساس وزن مخصوص :
سنگهای سنگینوزن، سنگهایی که وزن مخصوص آنها بیش از ۱٫۸ گرم بر سانتیمتر مکعب است و سنگهای سبک، دستهای از سنگها هستند که وزن مخصوص آنها کمتر از ۱٫۸ گرم بر سانتیمتر مکعب میباشد.
2- بر اساس مقاومت فشاری :
سنگهای سنگین که مقاومت فشاری آنها از ۱۰۰تا ۱۰۰۰ مگا پاسکال است؛ و سنگهای سبک که مقاومت فشاری آنها از ۴ تا ۲۰۰ مگا پاسکال است.
3- بر اساس ضریب نرم شدگی :
اگر مقدار این ضریب از ۰٫۶ تا ۱ باشد از آن برای احداث ساختمان استفاده میشود.
عوامل تخریب سنگ
هوازدگی را گازهای معلق در هوای شهرهای آلوده مثل دیاکسید کربن و دیاکسید گوگرد ایجاد میکنند و باعث تغییر رنگ و شکستگی و حتی جدا شدن سنگهای ساختمانی میشوند. از عوامل دیگر هوازدگی مثل انجماد و تبخیر آب در حفرههای سنگها و حتی خاصیت رنگ بری و اثر گرمایی نور خورشید میتوان نام برد. لازم است ذکر شود که برای انتخاب ماندگارترین سنگهای ساختمانی حتماً باید به ویژگیهای سنگینهای مختلف و همچین شرایط اقلیمی و آب و هوایی آن منطقه توجه ویژه شود مثلاً انواع تراورتنها که از انواع سنگهای آهکی هستند برای مناطقی که رطوبت بالایی دارند اصلاً مناسب نیستند و خیلی زود دچار فرسایش میشوند.